Trong những năm qua, việc thực hiện các chương trình giảm nghèo, đảm bảo ổn định xã hội, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững đã được các cấp, các ngành trên địa bàn tỉnh Bình Định chú trọng. Qua đó đã góp phần bảo đảm đời sống người dân, trong đó có hộ nghèo, cận nghèo và các đối tượng có hoàn cảnh khó khăn thông qua Chương trình mục tiêu giảm nghèo quốc gia. Trong kết quả chung đó thì công tác trợ giúp pháp lý của Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh Bình Định và các Chi nhánh đã góp phần không nhỏ trong những kết quả chung thông qua việc tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý bằng nhiều giải pháp như: lồng ghép chương trình giảm nghèo, các chương trình phát triển kinh tế xã hội với công tác trợ giúp pháp lý nhằm tuyên truyền, phổ biến và nâng cao nhận thức của người dân về mục đích ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác xóa đói giảm nghèo, công tác trợ giúp pháp lý để nhằm thực hiện thành công Chương trình Quốc gia về giảm nghèo, bảo vệ quyền và lợi ích hợp hợp pháp của mình theo quy định của pháp luật.
Nhằm thực hiện tốt, có hiệu quả chính sách, pháp luật về giảm nghèo phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của Sở Tư pháp, thời gian qua Sở Tư pháp đã chỉ đạo Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh tổ chức triển khai thực hiện các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về công tác trợ giúp pháp lý gồm: Quyết định số 07/2006/QĐ-TTg ngày 10/01/2006 về Chương trình phát triển kinh tế-xã hội các xã đặc biệt khó khăn vùng đồng bào dân tộc và miền núi giai đoạn 2006-2010; Quyết định số 20/2007/QĐ-TTg ngày 05/02/2007 về Chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo giai đoạn 2006 - 2010; Quyết định số 52/2010/QĐ-TTg ngày 18/8/2010 về Chính sách hỗ trợ pháp lý nhằm nâng cao nhận thức, hiểu biết pháp luật cho người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số tại các huyện nghèo giai đoạn 2011 - 2020; Quyết định số 59/2012/QĐ-TTg ngày 24/12/2012 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách trợ giúp pháp lý cho người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số tại các xã nghèo giai đoạn 2013 - 2020. Ngoài ra, hàng năm Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh còn tổ chức thực hiện Quyết định của Ủy ban nhân dân tỉnh về một số Chương trình công tác trọng tâm của ngành Tư pháp, trong đó có công tác trợ giúp pháp lý.Được sự quan tâm của Ủy ban nhân dân tỉnh, sự chỉ đạo của Bộ Tư pháp, hoạt động trợ giúp pháp lý trên địa bàn tỉnh Bình Định trong những năm đã có chuyển biến tích cực. Qua đó, Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước đã tăng cường và đẩy mạnh công tác truyền thông về trợ giúp pháp lý, nhất là từ sau khi Luật Trợ giúp pháp lý năm 2006 có hiệu lực. Đến nay, thông qua các hoạt động trợ giúp pháp lý do Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh và các Chi nhánh của Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh tại các huyện nên các tổ chức, người dân ở các xã thuộc huyện nghèo, các xã đặc biệt khó khăn và nhiều địa phương khác đã biết quyền được trợ giúp pháp lý của mình cũng như các quy định của chính sách, pháp luật về xóa đói, giảm nghèo. Qua đó, chính sách trợ giúp pháp lý với các hoạt động: Tư vấn pháp luật, tham gia tố tụng, đại diện ngoài tố tụng, sinh hoạt câu lạc bộ trợ giúp pháp lý, tổ chức các hoạt động trợ giúp pháp lý lưu động, sinh hoạt chuyên đề pháp luật…đã góp phần nâng cao nhận thức pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người dân và người được trợ giúp pháp lý, góp phần trong việc thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững cho người dân ở các địa phương nói trên.Các hình thức trợ giúp pháp lý được Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh và các Chi nhánh thực hiện bằng nhiều hình thức đa dạng, phong phú. Ngoài số Tờ gấp pháp luật được hỗ trợ của Cục Trợ giúp pháp lý - Bộ Tư pháp, hàng năm Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh đã tổ chức biên soạn, kiểm duyệt và phát hành trên 20 nghìn tờ gấp pháp luật, cập nhật các thông tin mới về các lĩnh vực: Dân sự, hình sự, đất đai, hôn nhân và gia đình, khiếu nại - tố cáo, chế độ chính sách người có công cách mạng…; xây dựng và lắp đặt hàng trăm Bảng thông tin về trợ giúp pháp lý tại trụ sở các cơ quan: Công an, Viện kiểm sát nhân dân, Tòa án nhân các cấp và Ủy ban nhân dân các xã nghèo, xã bãi ngang ven biển. Thu âm trên 400 cuộn băng casette bằng tiếng Kinh và tiếng dân tộc thiểu số cấp phát đến với các xã, thị trấn và các Đài Truyền thanh để thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến và giáo dục pháp luật cho quần chúng nhân dân. Từ đó đã chuyển tải những thông tin chính sách về trợ giúp pháp lý miễn phí đến các tầng lớp nhân dân nói chung và người nghèo nói riêng đạt hiệu quả cao.Ngoài ra, Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh còn phối hợp với các cơ quan truyền thông: Đài Phát thanh và Truyền hình, Báo Bình Định phát tin, bài, phóng sự, hình ảnh về hoạt động trợ giúp pháp lý nhằm truyền thông rộng rãi về chính sách trợ giúp pháp lý cũng như vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của Trung tâm Trợ giúp pháp lý tỉnh Nhà nước và các Chi nhánh để người dân nói chung và và các đối tượng được trợ giúp pháp lý nói riêng hiểu biết về quyền được hưởng sự trợ giúp pháp lý. Bên cạnh đó, với các hoạt động của Cộng tác viên trợ giúp pháp lý, Câu lạc bộ trợ giúp pháp lý…còn giúp cho việc huy động các nguồn nhân lực xã hội khác, tạo ra nhiều địa chỉ, nhiều kênh trợ giúp pháp lý cho đối tượng được trợ giúp pháp lý thụ hưởng chính sách trợ giúp pháp lý miễn phí, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình theo quy định của pháp luật.Kết quả qua 8 năm tổ chức thực hiện, Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh đã thực hiện trợ giúp pháp lý cho 18.297 người với 18.297 vụ việc. Trong đó: thực hiện tư vấn 17.200 vụ việc, tham gia tố tụng 963 vụ việc, đại diện ngoài tố tụng 116 vụ việc, khiếu nại 16 vụ việc, thực hiện trợ giúp pháp lý các hình thức khác 02 vụ việc. Về lĩnh vực trợ giúp pháp lý gồm có: trong lĩnh vực dân sự 2.903 vụ việc, hình sự 1.863 vụ việc, hôn nhân và gia đình 1.963 vụ việc, hành chính 1.452 vụ việc, lao động việc làm 272 vụ việc, đất đai 4.379 vụ việc, chính sách ưu đãi 2.060 vụ việc, lĩnh vực khác 3.405 vụ việc.Về người được trợ giúp pháp lý: 3.081 người thuộc diện hộ nghèo, 3.456 người có công cách mạng, 290 người già, 3.716 người dân tộc, 1.453 người chưa thành niên - trẻ em, 93 người khuyết tật, 10 người là phụ nữ bị bạo lực gia đình, diện khác 6.256 người.Về thực hiện trợ giúp pháp lý lưu động, từ năm 2005 đến hết năm 2012, Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh và các Chi nhánh đã tổ chức 294 đợt trợ giúp pháp lý lưu động trên địa bàn toàn tỉnh. Qua đó, đã thực hiện tư vấn 9.373 vụ việc cho người dân có yêu cầu; tổ chức 492 buổi sinh hoạt chuyên đề pháp luật, với hơn 34.000 lượt người tham dự, cấp phát hơn 71.000 tờ gấp pháp luật. Thông qua các buổi sinh hoạt chuyên đề pháp luật, các Trợ giúp viên pháp lý, Báo cáo viên pháp luật đã phổ biến, trao đổi và giới thiệu những nội dung cơ bản các văn bản pháp luật như: Luật Trợ giúp pháp lý, Luật Đất đai, Luật phòng, chống bạo lực gia đình, Luật Giao thông đường bộ, Pháp luật về Hộ tịch, các văn bản pháp luật về chế độ chính sách người có công cách mạng, Luật Hôn nhân và gia đình, Luật Hình sự…nhằm góp phần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật tạo điều kiện cho người dân tìm hiểu và nâng cao nhận thức pháp luật. Về thành lập và sinh hoạt Câu lạc bộ Trợ giúp pháp lý, hiện nay trên địa bàn toàn tỉnh đã có 69 Câu lạc bộ Trợ giúp pháp lý được thành lập. Trong đó có 37 Câu lạc bộ thành lập theo chính sách trợ giúp pháp lý chung, 32 Câu lạc bộ thành lập theo các Chương trình giảm nghèo. Trong quá trình hoạt động, sinh hoạt các Câu lạc bộ Trợ giúp pháp lý trên địa bàn toàn tỉnh đã phối hợp với các ban, ngành, hội đoàn thể ở cơ sở tổ chức 572 buổi sinh hoạt chuyên đề pháp luật với hơn 29.275 lượt người tham dự. Qua sinh hoạt, các Câu lạc bộ Trợ giúp pháp lý, các Cộng tác viên trợ giúp pháp lý đã thực hiện tư vấn hơn 1.400 vụ việc cho người dân tham dự. Qua đó góp phần nâng cao nhận thức pháp luật nói chung và công tác trợ giúp pháp lý nói riêng cho các đối tượng là người người, chế độ chính sách thuộc các Chương trình mục tiêu quốc gia về xóa đói, giảm nghèo. Ngoài ra Trung tâm đã tổ chức 16 lớp tập huấn cho các đối tượng là Trợ giúp viên pháp lý, Chuyên viên, Cộng tác viên và thành viên Ban chủ nhiệm các Câu lạc bộ trợ giúp pháp lý với hơn 1.059 người tham dự để nâng cao năng lực hoạt động, kiến thức pháp luật của đội ngũ này.Nhìn chung qua 8 năm thực hiện chính sách, pháp luật về giảm nghèo trong hoạt động trợ giúp pháp lý trên địa bàn tỉnh Bình Định đã có sự chuyển biến tích cực, bước đầu đã đạt được kết quả nhất định, góp phần vào thành quả chung của công tác giảm nghèo. Trên cơ sở các quy định của pháp luật về Chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo, được sự quan tâm của Ủy ban nhân dân tỉnh, sự chỉ đạo của Bộ Tư pháp, hàng năm Sở Tư pháp tỉnh đã chỉ đạo Trung tâm trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh chủ động xây dựng kế hoạch hoạt động nói chung, trong đó có kế hoạch triển khai thực hiện Chính sách trợ giúp pháp lý trong Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo. Trên cơ sở đó xác định rõ các chỉ tiêu, tiến độ tổ chức thực hiện công tác trợ giúp pháp lý cho người nghèo theo Chương trình, Kế hoạch và nội dung của công tác trọng tâm mà ngành Tư pháp, Ủy ban nhân dân tỉnh đã ra. Công tác trợ giúp pháp lý và Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước luôn nhận được sự phối hợp chặt chẽ, giúp đỡ của các cấp, các ngành, các hội đoàn thể. Nhất là chính quyền địa phương, các tổ chức đoàn thể từ tỉnh đến cơ sở đã tạo điều kiện cho Trung tâm triển khai tổ chức, thực hiện các hoạt động trợ giúp pháp lý. Vì vậy, hoạt động này trong thời gian qua đạt hiệu quả, chất lượng cao, góp phần vào việc thực hiện thành công của công tác giảm nghèo mà các cơ quan có thẩm quyền đã đề ra.Kết quả thực hiện chính sách, pháp luật về giảm nghèo trong lĩnh vực trợ giúp pháp lý đã có những tác động tích cực đến đời sống chính trị, kinh tế - xã hội, cũng như bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người nghèo và người có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Về cơ bản, nhu cầu trợ giúp pháp lý của người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số đã được đáp ứng kịp thời, chất lượng dịch vụ pháp lý miễn phí từng bước được nâng lên, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người dân khi có tranh chấp, vướng mắc pháp luật. Đã góp phần tích cực trong việc đưa pháp luật vào cuộc sống. Từ đó nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của nhân dân nói chung và người được trợ giúp pháp lý miễn phí nói riêng.Cơ chế, chính sách để phục vụ cho hoạt động trợ giúp pháp lý, giảm nghèo được các cấp, các ngành ban hành, quyết định kịp thời. Từ đó bước đầu đã tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động trợ giúp pháp lý trong lĩnh vực giảm nghèo đạt hiệu quả, chất lượng. Ngoài ra cũng góp phần quan trọng cho thành công của công tác này là có sự tham gia tích cực của đội ngũ những người thực hiện trợ giúp pháp lý, nhất là Luật sư Cộng tác viên với Trung tâm. Qua đó đã tích cực đẩy mạnh các hoạt động trợ giúp pháp lý như: Thực hiện tư vấn pháp luật, tham gia tố tụng…, góp phần vào việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người được trợ giúp pháp lý miễn phí trong đó có người nghèo.Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được như đã nêu trên thì trong quá trình thực hiện, công tác này đã nổi lên một số tồn tại, hạn chế cần khắc phụ. Đó là: Các quy định pháp luật ngày càng nhiều và luôn được sửa đổi, bổ sung, trong khi đó công tác truyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cho đồng bào nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số còn nhiều bất cập. Bên cạnh đó, hoạt động trợ giúp pháp lý tuy đã được đẩy mạnh trong thời gian qua, nhưng chưa đáp ứng kịp thời cho người được trợ giúp pháp lý ngay tại cơ sở, khi có nhu cầu.Nhận thức về chính sách trợ giúp pháp lý trong Chương trình giảm nghèo của lãnh đạo một số địa phương và các ngành chưa đồng bộ, thấu đáo. Nhất là nhiều trường hợp người thuộc diện hộ nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số khi có vấn đề liên quan đến các cơ quan tiến hành tố tụng, chưa nhận được sự trợ giúp pháp lý vì chưa nắm rõ các quy định của pháp luật và chính sách, chủ trương của Đảng đối với hoạt động trợ giúp pháp lý, giảm nghèo. Công tác phổ biến giáo dục pháp luật còn nhiều bất cập, hạn chế nhất là đối với vùng đồng bào dân tộc, các xã đặc biệt khó khăn. Điều kiện, phương tiện làm việc, nguồn nhân lực của Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh còn nhiều khó khăn, chưa được đảm bảo đầy đủ. Điều này đã ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động trợ giúp pháp lý trong việc thực hiện chính sách, pháp luật về giảm nghèo. Đội ngũ cán bộ nhiều trường hợp chưa xứng tầm, chưa đáp ứng được yêu cầu của công tác trợ giúp pháp lý.Nguyên nhân tồn tại, hạn chế này là do bộ máy tổ chức của Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh và các Chi nhánh chưa đảm bảo yêu cầu phục vụ cho người dân, người được trợ giúp pháp lý khi có nhu cầu ngay tại cơ sở. Hiện nay chỉ mới tổ chức được 05 Chi nhánh. (02 huyện 01 Chi nhánh). Mỗi Chi nhánh chỉ có 02 biên chế. Việc tổ chức trợ giúp pháp lưu động cũng chỉ đến được với trung tâm cụm xã và một số thôn, làng. Do vậy, người dân ở vùng sâu, vùng xa chưa tiếp cận được nhiều với các hoạt động trợ giúp pháp lý. Kinh phí được cấp và chế độ chính sách trong việc thực hiện trợ giúp pháp lý quá thấp, nên không khuyến khích được lực lượng Cộng tác viên trợ giúp pháp lý tham gia các hoạt động trợ giúp pháp lý cho người dân ngay tại cơ sở (ví dụ như: Chế độ công tác phí hiện nay quá thấp, trong khi đó hoạt động trợ giúp pháp lý thường phải tổ chức cả ngày và đêm mới đến được với người dân). Công tác phối hợp giữa Trung tâm Trợ giúp pháp lý của Nhà nước với chính quyền ở cơ sở nhiều trường hợp chưa được chặt chẽ, đồng bộ do nhận thức của chính quyền ở cơ sở về công tác trợ giúp pháp lý chưa thấu đáo, đúng yêu cầu của công tác này.Để đạt được những kết quả nêu trên thì bài học kinh nghiệm được rút ra trong quá trình hoạt động là: từ những hoạt động tích cực của công tác trợ giúp pháp lý, chính quyền địa phương đã có chuyển biến về nhận thức đối với chính sách trợ giúp pháp lý cho người dân và người thuộc diện hộ nghèo. Bên cạnh đó, các hoạt động trợ giúp pháp lý lưu động còn phối hợp với chính quyền địa phương tham gia tư vấn nhiều vụ việc hành chính, góp phần cùng chính quyền trong công tác quản lý nhà nước ở cơ sở. Sự phối, kết hợp giữa hoạt động trợ giúp pháp lý với hoạt động của các đoàn thể đã góp phần nâng cao hiệu quả của công tác trợ giúp pháp lý. Hàng tháng các tổ chức đã ký kết Chương trình, phối hợp với Trung tâm có kế hoạch tổ chức trợ giúp pháp lý lưu động, huy động hội đoàn viên của mình tham gia vào các buổi sinh hoạt chuyên đề pháp luật, tư vấn pháp luật cho người có vướng mắc, qua đó góp phần nâng cao hiểu biết pháp luật cho những người tham dự. Việc tổ chức sinh hoạt chuyên đề pháp luật kết hợp với trợ giúp pháp lý trong các đợt trợ giúp pháp lý lưu động, đã góp phần nâng cao chất lượng hoạt động trợ giúp pháp lý. Qua đó, công tác trợ giúp pháp lý đã góp phần tích cực trong công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cho người dân.Nhằm đạt được mục tiêu giảm nghèo trong thời gian tới, trên lĩnh vực trợ giúp pháp lý các ngành, các cấp cần chú trọng đến các giải pháp như: Mở rộng đối tượng được thụ hưởng chính sách trợ giúp pháp lý. Qua đó, người dân ở các xã đặc biệt khó khăn, các xã vùng bãi ngang ven biển đều được trợ giúp pháp lý với các hình thức: Tư vấn pháp luật, tham gia tố tụng, đại diện ngoài tố tụng…Hiện nay, người dân ở những vùng này, mới chỉ được tham dự các buổi sinh hoạt chuyên đề pháp luật và tư vấn đối với vụ việc đơn giản. Các hình thức trợ giúp pháp lý khác như: Tư vấn pháp luật, tham gia tố tụng, đại diện ngoài tố tụng chỉ được thực hiện trợ giúp pháp lý miễn phí cho các đối tượng là: Người thuộc diện hộ nghèo, người có công với cách mạng, đồng bào dân tộc thiểu số ở các xã đặc biệt khó khăn…Việc tạo điều kiện cho tất cả người dân trong vùng được tiếp cận với chính sách trợ giúp pháp lý, sẽ góp phần tích cực trong việc nâng cao nhận thức pháp luật, góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ khi tham gia vào các quan hệ pháp luật, nhất là khi liên quan đến các hoạt động tố tụng.Để nâng cao trách nhiệm và năng lực thực hiện trợ giúp pháp lý cho người dân và thu hút, sử dụng những người có kinh nghiệm, tâm huyết đối với hoạt động trợ giúp pháp lý, đề nghị bổ sung chế độ, chính sách cho người làm công tác trợ giúp pháp lý. Hiện nay cán bộ công tác tại Trung tâm trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh và các Chi nhánh trợ giúp pháp lý chỉ có hưởng lương từ ngân sách Nhà nước cấp. Đối với Trợ giúp viên pháp lý thì được hưởng 25% phụ cấp trách nhiệm theo nghề. Không được hưởng phụ cấp công vụ, thâm niên…trong khi đó, yêu cầu đòi hỏi người làm công tác trợ giúp pháp lý phải là người am hiểu pháp luật, (ngoài yêu cầu là Cử nhân Luật, phải qua trường lớp đào tạo nghề Luật sư, lớp bồi dưỡng nghiệp vụ trợ giúp pháp lý do Cục Trợ giúp pháp lý - Bộ Tư pháp tổ chức). Phải là người am hiểu chế độ chính sách, phải thực hành bào chữa hoặc bảo vệ cho người được trợ giúp pháp lý trong các trường hợp liên quan đến tố tụng hình sự, dân sự, hành chính…( như là Luật sư Nhà nước). Trong khi chưa bổ sung đối tượng được trợ giúp pháp lý trong các đạo luật về: Hình sự, Dân sự đề nghị các cơ quan tiến hành tố tụng chỉ đạo thống nhất, các đối tượng được trợ giúp pháp lý khi liên quan đến hoạt động tố tụng, phải được trợ giúp pháp lý miễn phí để Trợ giúp viên pháp lý, Luật sư Cộng tác viên trợ giúp pháp lý tham gia bào chữa hoặc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người được trợ giúp pháp lý (Luật Tố tụng hành chính, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo đã đề cập người được trợ giúp pháp lý được thực hiện trợ giúp pháp lý khi có yêu cầu).Để góp phần nâng cao nhận thức pháp luật cho người dân, tạo điều kiện cho người dân tự tin khi tham gia vào các quan hệ pháp luật, đồng thời góp phần đẩy mạnh công tác phổ biến giáo dục pháp luật, cần thiết nên thành lập tại các huyện, thị xã 01 Chi nhánh trợ giúp pháp lý. Để tăng cường công tác truyền thông về hoạt động trợ giúp pháp lý cho người dân nói chung và người nghèo nói riêng nên hỗ trợ nguồn kinh phí cho các hoạt động trợ giúp pháp lý, nhất là việc duy trì tổ chức sinh hoạt của các Câu lạc bộ Trợ giúp pháp lý. Sửa đổi, bổ sung chế độ công tác phí cho phù hợp với tình hình hiện nay, hoặc có cơ chế đặc thù cho các hoạt động trợ giúp pháp lưu động.Huy vọng rằng, các cơ quan có thẩm quyền sẽ có biện pháp phù hợp để tổ chức thực hiện các giải pháp như đã kiến nghị trên. Có như thế mới đáp ứng được yêu cầu của công tác trợ giúp pháp lý nói chung và chính sách pháp luật về giảm nghèo trong giai đoạn hiện nay./.♦ Lê Kim Chinh
Nhằm thực hiện tốt, có hiệu quả chính sách, pháp luật về giảm nghèo phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của Sở Tư pháp, thời gian qua Sở Tư pháp đã chỉ đạo Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh tổ chức triển khai thực hiện các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về công tác trợ giúp pháp lý gồm: Quyết định số 07/2006/QĐ-TTg ngày 10/01/2006 về Chương trình phát triển kinh tế-xã hội các xã đặc biệt khó khăn vùng đồng bào dân tộc và miền núi giai đoạn 2006-2010; Quyết định số 20/2007/QĐ-TTg ngày 05/02/2007 về Chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo giai đoạn 2006 - 2010; Quyết định số 52/2010/QĐ-TTg ngày 18/8/2010 về Chính sách hỗ trợ pháp lý nhằm nâng cao nhận thức, hiểu biết pháp luật cho người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số tại các huyện nghèo giai đoạn 2011 - 2020; Quyết định số 59/2012/QĐ-TTg ngày 24/12/2012 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách trợ giúp pháp lý cho người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số tại các xã nghèo giai đoạn 2013 - 2020. Ngoài ra, hàng năm Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh còn tổ chức thực hiện Quyết định của Ủy ban nhân dân tỉnh về một số Chương trình công tác trọng tâm của ngành Tư pháp, trong đó có công tác trợ giúp pháp lý.Được sự quan tâm của Ủy ban nhân dân tỉnh, sự chỉ đạo của Bộ Tư pháp, hoạt động trợ giúp pháp lý trên địa bàn tỉnh Bình Định trong những năm đã có chuyển biến tích cực. Qua đó, Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước đã tăng cường và đẩy mạnh công tác truyền thông về trợ giúp pháp lý, nhất là từ sau khi Luật Trợ giúp pháp lý năm 2006 có hiệu lực. Đến nay, thông qua các hoạt động trợ giúp pháp lý do Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh và các Chi nhánh của Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh tại các huyện nên các tổ chức, người dân ở các xã thuộc huyện nghèo, các xã đặc biệt khó khăn và nhiều địa phương khác đã biết quyền được trợ giúp pháp lý của mình cũng như các quy định của chính sách, pháp luật về xóa đói, giảm nghèo. Qua đó, chính sách trợ giúp pháp lý với các hoạt động: Tư vấn pháp luật, tham gia tố tụng, đại diện ngoài tố tụng, sinh hoạt câu lạc bộ trợ giúp pháp lý, tổ chức các hoạt động trợ giúp pháp lý lưu động, sinh hoạt chuyên đề pháp luật…đã góp phần nâng cao nhận thức pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người dân và người được trợ giúp pháp lý, góp phần trong việc thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững cho người dân ở các địa phương nói trên.Các hình thức trợ giúp pháp lý được Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh và các Chi nhánh thực hiện bằng nhiều hình thức đa dạng, phong phú. Ngoài số Tờ gấp pháp luật được hỗ trợ của Cục Trợ giúp pháp lý - Bộ Tư pháp, hàng năm Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh đã tổ chức biên soạn, kiểm duyệt và phát hành trên 20 nghìn tờ gấp pháp luật, cập nhật các thông tin mới về các lĩnh vực: Dân sự, hình sự, đất đai, hôn nhân và gia đình, khiếu nại - tố cáo, chế độ chính sách người có công cách mạng…; xây dựng và lắp đặt hàng trăm Bảng thông tin về trợ giúp pháp lý tại trụ sở các cơ quan: Công an, Viện kiểm sát nhân dân, Tòa án nhân các cấp và Ủy ban nhân dân các xã nghèo, xã bãi ngang ven biển. Thu âm trên 400 cuộn băng casette bằng tiếng Kinh và tiếng dân tộc thiểu số cấp phát đến với các xã, thị trấn và các Đài Truyền thanh để thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến và giáo dục pháp luật cho quần chúng nhân dân. Từ đó đã chuyển tải những thông tin chính sách về trợ giúp pháp lý miễn phí đến các tầng lớp nhân dân nói chung và người nghèo nói riêng đạt hiệu quả cao.Ngoài ra, Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh còn phối hợp với các cơ quan truyền thông: Đài Phát thanh và Truyền hình, Báo Bình Định phát tin, bài, phóng sự, hình ảnh về hoạt động trợ giúp pháp lý nhằm truyền thông rộng rãi về chính sách trợ giúp pháp lý cũng như vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của Trung tâm Trợ giúp pháp lý tỉnh Nhà nước và các Chi nhánh để người dân nói chung và và các đối tượng được trợ giúp pháp lý nói riêng hiểu biết về quyền được hưởng sự trợ giúp pháp lý. Bên cạnh đó, với các hoạt động của Cộng tác viên trợ giúp pháp lý, Câu lạc bộ trợ giúp pháp lý…còn giúp cho việc huy động các nguồn nhân lực xã hội khác, tạo ra nhiều địa chỉ, nhiều kênh trợ giúp pháp lý cho đối tượng được trợ giúp pháp lý thụ hưởng chính sách trợ giúp pháp lý miễn phí, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình theo quy định của pháp luật.Kết quả qua 8 năm tổ chức thực hiện, Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh đã thực hiện trợ giúp pháp lý cho 18.297 người với 18.297 vụ việc. Trong đó: thực hiện tư vấn 17.200 vụ việc, tham gia tố tụng 963 vụ việc, đại diện ngoài tố tụng 116 vụ việc, khiếu nại 16 vụ việc, thực hiện trợ giúp pháp lý các hình thức khác 02 vụ việc. Về lĩnh vực trợ giúp pháp lý gồm có: trong lĩnh vực dân sự 2.903 vụ việc, hình sự 1.863 vụ việc, hôn nhân và gia đình 1.963 vụ việc, hành chính 1.452 vụ việc, lao động việc làm 272 vụ việc, đất đai 4.379 vụ việc, chính sách ưu đãi 2.060 vụ việc, lĩnh vực khác 3.405 vụ việc.Về người được trợ giúp pháp lý: 3.081 người thuộc diện hộ nghèo, 3.456 người có công cách mạng, 290 người già, 3.716 người dân tộc, 1.453 người chưa thành niên - trẻ em, 93 người khuyết tật, 10 người là phụ nữ bị bạo lực gia đình, diện khác 6.256 người.Về thực hiện trợ giúp pháp lý lưu động, từ năm 2005 đến hết năm 2012, Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh và các Chi nhánh đã tổ chức 294 đợt trợ giúp pháp lý lưu động trên địa bàn toàn tỉnh. Qua đó, đã thực hiện tư vấn 9.373 vụ việc cho người dân có yêu cầu; tổ chức 492 buổi sinh hoạt chuyên đề pháp luật, với hơn 34.000 lượt người tham dự, cấp phát hơn 71.000 tờ gấp pháp luật. Thông qua các buổi sinh hoạt chuyên đề pháp luật, các Trợ giúp viên pháp lý, Báo cáo viên pháp luật đã phổ biến, trao đổi và giới thiệu những nội dung cơ bản các văn bản pháp luật như: Luật Trợ giúp pháp lý, Luật Đất đai, Luật phòng, chống bạo lực gia đình, Luật Giao thông đường bộ, Pháp luật về Hộ tịch, các văn bản pháp luật về chế độ chính sách người có công cách mạng, Luật Hôn nhân và gia đình, Luật Hình sự…nhằm góp phần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật tạo điều kiện cho người dân tìm hiểu và nâng cao nhận thức pháp luật. Về thành lập và sinh hoạt Câu lạc bộ Trợ giúp pháp lý, hiện nay trên địa bàn toàn tỉnh đã có 69 Câu lạc bộ Trợ giúp pháp lý được thành lập. Trong đó có 37 Câu lạc bộ thành lập theo chính sách trợ giúp pháp lý chung, 32 Câu lạc bộ thành lập theo các Chương trình giảm nghèo. Trong quá trình hoạt động, sinh hoạt các Câu lạc bộ Trợ giúp pháp lý trên địa bàn toàn tỉnh đã phối hợp với các ban, ngành, hội đoàn thể ở cơ sở tổ chức 572 buổi sinh hoạt chuyên đề pháp luật với hơn 29.275 lượt người tham dự. Qua sinh hoạt, các Câu lạc bộ Trợ giúp pháp lý, các Cộng tác viên trợ giúp pháp lý đã thực hiện tư vấn hơn 1.400 vụ việc cho người dân tham dự. Qua đó góp phần nâng cao nhận thức pháp luật nói chung và công tác trợ giúp pháp lý nói riêng cho các đối tượng là người người, chế độ chính sách thuộc các Chương trình mục tiêu quốc gia về xóa đói, giảm nghèo. Ngoài ra Trung tâm đã tổ chức 16 lớp tập huấn cho các đối tượng là Trợ giúp viên pháp lý, Chuyên viên, Cộng tác viên và thành viên Ban chủ nhiệm các Câu lạc bộ trợ giúp pháp lý với hơn 1.059 người tham dự để nâng cao năng lực hoạt động, kiến thức pháp luật của đội ngũ này.Nhìn chung qua 8 năm thực hiện chính sách, pháp luật về giảm nghèo trong hoạt động trợ giúp pháp lý trên địa bàn tỉnh Bình Định đã có sự chuyển biến tích cực, bước đầu đã đạt được kết quả nhất định, góp phần vào thành quả chung của công tác giảm nghèo. Trên cơ sở các quy định của pháp luật về Chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo, được sự quan tâm của Ủy ban nhân dân tỉnh, sự chỉ đạo của Bộ Tư pháp, hàng năm Sở Tư pháp tỉnh đã chỉ đạo Trung tâm trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh chủ động xây dựng kế hoạch hoạt động nói chung, trong đó có kế hoạch triển khai thực hiện Chính sách trợ giúp pháp lý trong Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo. Trên cơ sở đó xác định rõ các chỉ tiêu, tiến độ tổ chức thực hiện công tác trợ giúp pháp lý cho người nghèo theo Chương trình, Kế hoạch và nội dung của công tác trọng tâm mà ngành Tư pháp, Ủy ban nhân dân tỉnh đã ra. Công tác trợ giúp pháp lý và Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước luôn nhận được sự phối hợp chặt chẽ, giúp đỡ của các cấp, các ngành, các hội đoàn thể. Nhất là chính quyền địa phương, các tổ chức đoàn thể từ tỉnh đến cơ sở đã tạo điều kiện cho Trung tâm triển khai tổ chức, thực hiện các hoạt động trợ giúp pháp lý. Vì vậy, hoạt động này trong thời gian qua đạt hiệu quả, chất lượng cao, góp phần vào việc thực hiện thành công của công tác giảm nghèo mà các cơ quan có thẩm quyền đã đề ra.Kết quả thực hiện chính sách, pháp luật về giảm nghèo trong lĩnh vực trợ giúp pháp lý đã có những tác động tích cực đến đời sống chính trị, kinh tế - xã hội, cũng như bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người nghèo và người có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Về cơ bản, nhu cầu trợ giúp pháp lý của người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số đã được đáp ứng kịp thời, chất lượng dịch vụ pháp lý miễn phí từng bước được nâng lên, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người dân khi có tranh chấp, vướng mắc pháp luật. Đã góp phần tích cực trong việc đưa pháp luật vào cuộc sống. Từ đó nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của nhân dân nói chung và người được trợ giúp pháp lý miễn phí nói riêng.Cơ chế, chính sách để phục vụ cho hoạt động trợ giúp pháp lý, giảm nghèo được các cấp, các ngành ban hành, quyết định kịp thời. Từ đó bước đầu đã tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động trợ giúp pháp lý trong lĩnh vực giảm nghèo đạt hiệu quả, chất lượng. Ngoài ra cũng góp phần quan trọng cho thành công của công tác này là có sự tham gia tích cực của đội ngũ những người thực hiện trợ giúp pháp lý, nhất là Luật sư Cộng tác viên với Trung tâm. Qua đó đã tích cực đẩy mạnh các hoạt động trợ giúp pháp lý như: Thực hiện tư vấn pháp luật, tham gia tố tụng…, góp phần vào việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người được trợ giúp pháp lý miễn phí trong đó có người nghèo.Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được như đã nêu trên thì trong quá trình thực hiện, công tác này đã nổi lên một số tồn tại, hạn chế cần khắc phụ. Đó là: Các quy định pháp luật ngày càng nhiều và luôn được sửa đổi, bổ sung, trong khi đó công tác truyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cho đồng bào nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số còn nhiều bất cập. Bên cạnh đó, hoạt động trợ giúp pháp lý tuy đã được đẩy mạnh trong thời gian qua, nhưng chưa đáp ứng kịp thời cho người được trợ giúp pháp lý ngay tại cơ sở, khi có nhu cầu.Nhận thức về chính sách trợ giúp pháp lý trong Chương trình giảm nghèo của lãnh đạo một số địa phương và các ngành chưa đồng bộ, thấu đáo. Nhất là nhiều trường hợp người thuộc diện hộ nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số khi có vấn đề liên quan đến các cơ quan tiến hành tố tụng, chưa nhận được sự trợ giúp pháp lý vì chưa nắm rõ các quy định của pháp luật và chính sách, chủ trương của Đảng đối với hoạt động trợ giúp pháp lý, giảm nghèo. Công tác phổ biến giáo dục pháp luật còn nhiều bất cập, hạn chế nhất là đối với vùng đồng bào dân tộc, các xã đặc biệt khó khăn. Điều kiện, phương tiện làm việc, nguồn nhân lực của Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh còn nhiều khó khăn, chưa được đảm bảo đầy đủ. Điều này đã ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động trợ giúp pháp lý trong việc thực hiện chính sách, pháp luật về giảm nghèo. Đội ngũ cán bộ nhiều trường hợp chưa xứng tầm, chưa đáp ứng được yêu cầu của công tác trợ giúp pháp lý.Nguyên nhân tồn tại, hạn chế này là do bộ máy tổ chức của Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh và các Chi nhánh chưa đảm bảo yêu cầu phục vụ cho người dân, người được trợ giúp pháp lý khi có nhu cầu ngay tại cơ sở. Hiện nay chỉ mới tổ chức được 05 Chi nhánh. (02 huyện 01 Chi nhánh). Mỗi Chi nhánh chỉ có 02 biên chế. Việc tổ chức trợ giúp pháp lưu động cũng chỉ đến được với trung tâm cụm xã và một số thôn, làng. Do vậy, người dân ở vùng sâu, vùng xa chưa tiếp cận được nhiều với các hoạt động trợ giúp pháp lý. Kinh phí được cấp và chế độ chính sách trong việc thực hiện trợ giúp pháp lý quá thấp, nên không khuyến khích được lực lượng Cộng tác viên trợ giúp pháp lý tham gia các hoạt động trợ giúp pháp lý cho người dân ngay tại cơ sở (ví dụ như: Chế độ công tác phí hiện nay quá thấp, trong khi đó hoạt động trợ giúp pháp lý thường phải tổ chức cả ngày và đêm mới đến được với người dân). Công tác phối hợp giữa Trung tâm Trợ giúp pháp lý của Nhà nước với chính quyền ở cơ sở nhiều trường hợp chưa được chặt chẽ, đồng bộ do nhận thức của chính quyền ở cơ sở về công tác trợ giúp pháp lý chưa thấu đáo, đúng yêu cầu của công tác này.Để đạt được những kết quả nêu trên thì bài học kinh nghiệm được rút ra trong quá trình hoạt động là: từ những hoạt động tích cực của công tác trợ giúp pháp lý, chính quyền địa phương đã có chuyển biến về nhận thức đối với chính sách trợ giúp pháp lý cho người dân và người thuộc diện hộ nghèo. Bên cạnh đó, các hoạt động trợ giúp pháp lý lưu động còn phối hợp với chính quyền địa phương tham gia tư vấn nhiều vụ việc hành chính, góp phần cùng chính quyền trong công tác quản lý nhà nước ở cơ sở. Sự phối, kết hợp giữa hoạt động trợ giúp pháp lý với hoạt động của các đoàn thể đã góp phần nâng cao hiệu quả của công tác trợ giúp pháp lý. Hàng tháng các tổ chức đã ký kết Chương trình, phối hợp với Trung tâm có kế hoạch tổ chức trợ giúp pháp lý lưu động, huy động hội đoàn viên của mình tham gia vào các buổi sinh hoạt chuyên đề pháp luật, tư vấn pháp luật cho người có vướng mắc, qua đó góp phần nâng cao hiểu biết pháp luật cho những người tham dự. Việc tổ chức sinh hoạt chuyên đề pháp luật kết hợp với trợ giúp pháp lý trong các đợt trợ giúp pháp lý lưu động, đã góp phần nâng cao chất lượng hoạt động trợ giúp pháp lý. Qua đó, công tác trợ giúp pháp lý đã góp phần tích cực trong công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cho người dân.Nhằm đạt được mục tiêu giảm nghèo trong thời gian tới, trên lĩnh vực trợ giúp pháp lý các ngành, các cấp cần chú trọng đến các giải pháp như: Mở rộng đối tượng được thụ hưởng chính sách trợ giúp pháp lý. Qua đó, người dân ở các xã đặc biệt khó khăn, các xã vùng bãi ngang ven biển đều được trợ giúp pháp lý với các hình thức: Tư vấn pháp luật, tham gia tố tụng, đại diện ngoài tố tụng…Hiện nay, người dân ở những vùng này, mới chỉ được tham dự các buổi sinh hoạt chuyên đề pháp luật và tư vấn đối với vụ việc đơn giản. Các hình thức trợ giúp pháp lý khác như: Tư vấn pháp luật, tham gia tố tụng, đại diện ngoài tố tụng chỉ được thực hiện trợ giúp pháp lý miễn phí cho các đối tượng là: Người thuộc diện hộ nghèo, người có công với cách mạng, đồng bào dân tộc thiểu số ở các xã đặc biệt khó khăn…Việc tạo điều kiện cho tất cả người dân trong vùng được tiếp cận với chính sách trợ giúp pháp lý, sẽ góp phần tích cực trong việc nâng cao nhận thức pháp luật, góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ khi tham gia vào các quan hệ pháp luật, nhất là khi liên quan đến các hoạt động tố tụng.Để nâng cao trách nhiệm và năng lực thực hiện trợ giúp pháp lý cho người dân và thu hút, sử dụng những người có kinh nghiệm, tâm huyết đối với hoạt động trợ giúp pháp lý, đề nghị bổ sung chế độ, chính sách cho người làm công tác trợ giúp pháp lý. Hiện nay cán bộ công tác tại Trung tâm trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh và các Chi nhánh trợ giúp pháp lý chỉ có hưởng lương từ ngân sách Nhà nước cấp. Đối với Trợ giúp viên pháp lý thì được hưởng 25% phụ cấp trách nhiệm theo nghề. Không được hưởng phụ cấp công vụ, thâm niên…trong khi đó, yêu cầu đòi hỏi người làm công tác trợ giúp pháp lý phải là người am hiểu pháp luật, (ngoài yêu cầu là Cử nhân Luật, phải qua trường lớp đào tạo nghề Luật sư, lớp bồi dưỡng nghiệp vụ trợ giúp pháp lý do Cục Trợ giúp pháp lý - Bộ Tư pháp tổ chức). Phải là người am hiểu chế độ chính sách, phải thực hành bào chữa hoặc bảo vệ cho người được trợ giúp pháp lý trong các trường hợp liên quan đến tố tụng hình sự, dân sự, hành chính…( như là Luật sư Nhà nước). Trong khi chưa bổ sung đối tượng được trợ giúp pháp lý trong các đạo luật về: Hình sự, Dân sự đề nghị các cơ quan tiến hành tố tụng chỉ đạo thống nhất, các đối tượng được trợ giúp pháp lý khi liên quan đến hoạt động tố tụng, phải được trợ giúp pháp lý miễn phí để Trợ giúp viên pháp lý, Luật sư Cộng tác viên trợ giúp pháp lý tham gia bào chữa hoặc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người được trợ giúp pháp lý (Luật Tố tụng hành chính, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo đã đề cập người được trợ giúp pháp lý được thực hiện trợ giúp pháp lý khi có yêu cầu).Để góp phần nâng cao nhận thức pháp luật cho người dân, tạo điều kiện cho người dân tự tin khi tham gia vào các quan hệ pháp luật, đồng thời góp phần đẩy mạnh công tác phổ biến giáo dục pháp luật, cần thiết nên thành lập tại các huyện, thị xã 01 Chi nhánh trợ giúp pháp lý. Để tăng cường công tác truyền thông về hoạt động trợ giúp pháp lý cho người dân nói chung và người nghèo nói riêng nên hỗ trợ nguồn kinh phí cho các hoạt động trợ giúp pháp lý, nhất là việc duy trì tổ chức sinh hoạt của các Câu lạc bộ Trợ giúp pháp lý. Sửa đổi, bổ sung chế độ công tác phí cho phù hợp với tình hình hiện nay, hoặc có cơ chế đặc thù cho các hoạt động trợ giúp pháp lưu động.Huy vọng rằng, các cơ quan có thẩm quyền sẽ có biện pháp phù hợp để tổ chức thực hiện các giải pháp như đã kiến nghị trên. Có như thế mới đáp ứng được yêu cầu của công tác trợ giúp pháp lý nói chung và chính sách pháp luật về giảm nghèo trong giai đoạn hiện nay./.♦ Lê Kim Chinh
.jpg)
.jpg)
0 nhận xét:
Đăng nhận xét